POJĘCIE SZTUKI
Pozwól, iż zacytuję tu E. H. Gombrich’a z książki p.t. „O Sztuce”. Autor otwarcie stwierdza, iż „Nie ma w istocie czegoś takiego jak SZTUKA. Są tylko Artyści. Kiedyś byli to ludzie, którzy brali kawałek kolorowej gliny i szkicowali figurę bizona na ścianie jaskini. Dzisiaj niektórzy kupują farby i projektują tablice reklamowe, robią wiele innych rzeczy. Nic nie przeszkadza w nazywaniu tych wszystkich czynności sztuką, jeśli tylko się pamięta, że takie słowo oznacza zupełnie różne rzeczy, w różnych czasach i miejscach, i tak długo, jak zdajemy sobie sprawę, że Sztuka przez duże S nie istnieje. Sztuka przez duże S stała się czymś w rodzaju postrachu fetysza.
Można zdruzgotać artystę mówiąc mu, że to, co właśnie zrobił, jest niezłe na swój sposób, ale to nie jest „Sztuka”. I można zawstydzić kogoś innego mówiąc, że to, co właśnie podziwia to nie sztuka, tylko coś innego.
Problem z pięknem polega na tym, że gusty i normy dotyczące tego, co jest piękne, tak bardzo się zmieniają. Co jest prawdziwe w odniesieniu do piękna, odnosi się też do ekspresji. To właśnie wyrażanie przeżyć wewnętrznych i uczuć przez postać na obrazie często decyduje o tym, czy patrzymy na dzieło z przyjemnością, czy z odrazą. Niektórzy wolą ekspresję, którą łatwo zrozumieć i która głęboko ich porusza. Lecz jeśli głęboki wyraz uczucia do nas przemawia, zastanówmy się, czy powinniśmy z tego powodu odwracać się od dzieł, których ekspresja jest może nie tak bardzo zrozumiała.”Choć Gombrich w dużej mierze skupia się na malarstwie, myślę, że właśnie ten kierunek sztuki może nas uwrażliwić na to, jak odbieramy muzykę.
Gdzie kończy się kwestia prawidłowości stylu, frazy, a gdzie zaczyna się dowolność interpretacji i sztuka?
Na koniec nawiązania do książki „O sztuce” chciałabym zaprezentować Wam dwie ilustracje, wykonane przez jednego artystę. Zastanówmy się, czy mamy prawo ocenić którąś z nich jako niestylistyczną, nie dość artystyczną, nieprawidłową z punktu widzenia stylu epoki? Ilustracje, które przedstawiam, to dzieła słynnego pioniera sztuki nowoczesnej, Pablo Picasso.
1. Kwoka z kurczętami, dzieło powstałe w latach 1941-1942
2. Kogucik, dzieło powstałe w 1938 roku.
Czym więc jest prawidłowa stylistyka w danej epoce? Ten sam artysta, ta sama epoka, ta sama postać. Kwoka z kurczakami – całkowicie realistyczna, bez przesadzonych emocji, uczuć, matczyna, opiekuńcza. Kogut zaś – wynaturzony, zdenerwowany, może nawet głupkowaty, zdeformowany wręcz …Styl zależy od intencji twórcy, emocji, znaczenia przekazu … nie zawsze od z góry założonych kanonów piękna …
SZTUKA W MUZYCE
Co oznacza określenie „prawidłowy styl”, „idealne frazowanie”, „obraz muzyczny zgodny z epoką” …. Jeśli sam Picasso jest tak odmienny w swym wyrazie … ?Skoro Ty – jako Artysta, masz w przyszłości tworzyć dzieło, osobiste, indywidualne, pełne emocji i znaczeń, spróbuj odpowiedzieć sobie na pytanie czym dla Ciebie jest artyzm w muzyce? Dla jednej grupy ludzi energiczny akord orkiestry symfonicznej z uderzeniem w kotły nie znaczy nic … Dla innych zaś, ten właśnie akord będzie granicą dobra i zła, początkiem nowego życia, kierunkiem drogi w dziejach człowieka, prostotą lub trudem, radością lub krzywdą.
Czyż nie jest tak, iż wartość sztuce nadajemy my sami – artyści, wykonawcy i odbiorcy? Jednak to, w jaki sposób ją odbieramy jest faktem subiektywnym.Każdy z nas widzi jej inną wartość.
Dlatego Człowiek – absolwent szkoły muzycznej, akademii muzycznej powinien być Istotą, która odważnie podejmuje się wyzwań bezkompromisowego wyrażania siebie.